जागिर खान दलितले दिएको निवेदन फिर्ता

धादिङ : दलित समुदायकी एक महिलाले जागिरका लागि दिएको निवेदन अछुत भन्दै गजुरीस्थित राष्ट्रिय बाणिज्य बैंकका प्रबन्धकले फिर्ता गरिदिएका छन् । 

 

धादिङ :कार्यलय सहयोगी पदमा काम गर्न निवेदन लिएर गएकी सन्तोषी विश्वकर्माको निवेदन उनले पकाएको चिया खाजा खान नहुने भन्दै प्रबन्धक शंकरप्रसाद पौडेलले फिर्ता गरिदिएका हुन् । बैंकले कार्यलय सहयोगीको लागि निवेदन मागेको थियो । गजुरी गाविस–१ आदमारा घर भएकी सन्तोषीले आफू दलित भएकैले निवेदन नलिएका बताइन् ।

 

‘म्यानेजरले तिमी दलित रहिछौ । हामीकहाँ कार्यलय सहयोगीले चियाखाजा पनि पकाउनु पर्छ । मैले दलितले पकाएको खाने गरेको छैन भनेर फर्कादिए’ सन्तोषीले भनिन्, ‘धितो लिएर आऊ, सहुलियतमा ऋण दिउँला । त्यसबाट आम्दानी गर्न सजिलो हुन्छ भनेर निवेदन नै लिएनन् ।’

 

कातिक ३० मा निवेदन लिएर बैंकमा गएकी सन्तोषी दलित भएकै कारण बैंकले निवदेन नलिएपछि न्याय खोज्दै दलित अधिकारकर्मीकहाँ पुगेकी छन् । 

 

सन्तोषी सम्पर्कमा आएपछि जिल्ला प्रहरी कार्यलयमा जातीय विभेद तथा छुवाछुत कसुर र सजाय ऐन ०६८ वमोजिम कारवाही माग गर्दै मंगलबार ठाडो निवदेन दिइएको दलित अधिकारकर्मी श्याम मगरातीले जानकारी दिए । 
 

‘दलित महिलालाई सार्वजनिक पदका म्यानेजरले दलित भएकै कारण निवदेनै नलिएको घटना निन्दनीय छ’, उनले भने, ‘कानुनी कारबाहीको माग गर्दै जिल्ला प्रहरी कार्यलयमा ठाडो उजुरी दिएका छौं ।’

 

पीडित पक्षको निवेदनपछि प्रबन्धक पौडेललाई सात दिनभित्र जिल्ला प्रहरी कार्यलयमा उपस्थित भई छलफल गर्न प्रहरीले पत्राचार गरेको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यलय मुद्धा शाखाका प्रहरी निरीक्षक वासुदेव थापाले जातीय विभेदको विषयमा ठाडो उजुरी परेको जनाउँदै दुवैपक्षलाई ६ गते बोलाएर छलफल गराउने बताए । 

 

६ वर्ष अघि सन्तोषीका पतिको मृत्यु भएको थियो ।  आर्थिक अवस्था कम्जोर भएकी सन्तोषीले एकमात्र छोरीलाई गजुरीकै एक समाजसेवीको सहयोगमा जगदम्वा बोर्डिङमा पढाइरहेकी छिन् ।

 

यसअघि केही दिनअघिमात्र गजुरी गाउँ विकास समितिकै उज्यालो गाँउमा दलित महिलाले पालेको गाईको दूध नविकेको घटना सार्वजनिक भएको थियो ।

- See more at: http://annapurnapost.com/News.aspx/story/2727#sthash.wij4UOSJ.WQ6DKb1S.dpuf

रुकुममा जलवायु कार्यक्रमको अनुगमण

प्रविर ददेल 

कात्तिक २५, रुकुम । 

जिल्ला जलवायु सहयोग कार्यक्रम अन्र्तगत जिल्लाको पुर्तिमकाडा र अर्मा गाविसमा सञ्चालन गरेका योजनाहरुको  अनुगमण तथा मुल्याङकन गरिएको छ ।

 जिल्ला विकास समिती रुकुमका कार्यक्रम संयोजक चिन्तामणि दाहालको नेतृत्वमा कार्यक्रमको अनुगमण तथा  मुल्याङकन गरिएको  हो । 

युएनडिपी, युरोपेली युनियन र डिएफआइडि को आर्थिक सहयोग र जिल्ला विकास समिती रुकुम अन्र्तगत सञ्चालन गरिएको जिल्ला जलवायु सहयोग कार्यक्रम  रुकुम जिल्लाका ५ गाविसमा सञ्चालन गरिएको छ । 

अनुगमणको क्रममा  पुतिृमकाडा र अर्मा गाविसहरुमा सञ्चालन गरिएको सुधारिएको चुलो, सुधारिएको घट्ट, मुलसुधार, तटवन्ध निर्माण, ताजा तरकारी खेतीलगायतको अनुगमण तथा मुल्याङकन गरिएको थियो । भने जलवायु सहयोग कार्यक्रमको हालको अवस्था, कार्यक्रमका चुनौतिहरु, कार्यक्रमका उपलव्धीहरको वारेमा स्थानीय वासी सँग छलफल समेत गरिएको थियो । 

जिल्ला जलवायु सहयोग कार्यक्रमले जलवायुका कारण उच्च जोखीमका परेका घरपरिवारको जिवनस्तर सुधारको लागि सहयोग गरेको स्थानीय वासी लक्ष्मी खड्काले वताईन उनले भनिन, कार्यक्रमले स्थानीय जनताहरुलाई प्रत्यक्ष फाईदा पुगेको जनाईन । कार्यक्रमले आगामि सवै गाविसका 

अनुगमणमा जिल्ला जलवायु सहयोग कार्यक्रमका कृष्णरमण अधिकारी, कार्यक्रम अधिकृत लक्ष्मी अवस्थी, जिल्ला प्रशासन कार्यालय रुकुमकी रम्वा केसी, लघु उद्यम विकास कार्यक्रमका ललीत खड्का, पुर्तिमकाडा गाविस सचिव मोहन केसी, अर्मा गाविस सचिव कविराज केसी, जिल्ला प्राविधीक कार्यालयका ओम थापा,  नेपाल पत्रकार महासंघ रुकुमका प्रविर ददेल  युएनडिपीका क्षेत्रीय कार्यालय नेपालगञ्जका सजनी चौधरीको समेत उपस्थित रहेका थियो । 

रुकुममा जातीय छुवाछूत नमुना जिल्ला निर्माणको लागि कार्यदल गठन

प्रवीर ददेल
कात्तिक २१, रुकुम ।

रुकुममा जातीय छुवाछुत नमुना जिल्ला निर्माणको लागि कार्यदल गठन  गरिएको छ । जातीय भेदभाव तथा छुवाछूत न्यूनीकरण  सम्वन्धी जिल्ला प्रशासन कार्यालय रुकुममा वसेको वैठकले सो निर्णय गरेको हो । वैठकमा रुकुम  जिल्लालाई जातीय छुवाछूत नमूना जिल्ला निर्माणको लागि नयाँ कार्य योजना निर्माण समिति गठन गरिएको छ । समितिमा चिन्ताामणि दाहालको संयोजकत्वमा ५ सदस्य कार्यदल गठन गरिएको हो । सदस्यहरुमा उपेन्द्रलाल कामी, गणेश विक चिन्तन, खड्क वस्त्राकार र यज्ञ परियार रहनु भएको छ । जसमा आमन्त्रित सदस्यहरु यामकुमारी परियार र चिना वि.क रहनुभएको छ । 

यसका साथै आठविसकोट गाविसमा वादीहरुको आवास व्यवस्थापनको लागि मनवहादुर वादीको संयोजकत्वमा ९ सदस्य समिति गठन गरिएको छ । सदस्यहरुमा चिन्तामणि दाहाल,   रातो कामी, कलसरा परियार, मनवहादुर परियार, पत्रकार मेनका परियार,  अमृता नेपाली वादी आठविसकोट गाविस सचिव र ईलाका प्रहरी कार्यालय आठविसकोट प्रमुख समितिमा रहेका छन ।
समितिले आठविसकोटका वादी परिवारको आवास व्यवस्थापनको लागि छिट्टै कार्ययोजना तयार गरि  जग्गा खरिद गर्न  समन्वय गर्ने जनाएको छ । वैठकमा स्थानीय विकास अधिकारी भरतकुमार शर्मा, जिल्ला शिक्षा कार्यालय रुकुमका विद्यालय निरक्षक लालवहादुर घर्तिमगर, जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय रुकुमका विष्णुवहादुर वुढाथोकी, नेपाल पत्रकार महासंघका अध्यक्ष गणेश विक चिन्तन,  महिला विकास कार्यालय प्रमुख सुनिता केसी, वालकल्यान अधिकृत मानवीर ओली,  संयुक्त दलित अधिकार मञ्चका अध्यक्ष पुर्णवहादुर कसेरा, नेपाल दलित संघ केन्दीय सदस्य यज्ञवहादुर परियार,  ने.रा. द.मु. अध्यक्ष मनवहादुर वादी, ओसीडिसी रुुकमका अध्यक्ष, .खडकवहादुर वस्त्राकार ,  नेपाल दलित पत्रकार मञ्च रुकुमका अध्यक्ष तथा दलित मानव अधिकार रक्षक  प्रवीर ददेललगायतको उपस्थिती रहेको थियो । वैठकमा रुकुम जिल्लामा सञ्चालनमा रहेका  सञ्चार सस्थाहरुलाई दलितमैत्री वनाउन पहल गर्ने जनाएको छ ।

दलितलाई मन्दिर प्रवेशमा रोक

१६ असोज, अछाम । अछामको कालीकास्थान गाविसका दलितहरुलाई मन्दिर प्रवेशमा रोक लगाइएको छ । वडा नम्बर ८ मा रहेको स्थानीय कालीकादेवी मन्दिरमा पूजा गर्न गएका उनीहरुलाई मन्दिर प्रवेशमा रोक लगाइएको पीडित दिनेश नेपालीले बताए । ऋषिकुल माविका शिक्षक नेत्र शाही, अक्कल बहादुर शाही र दीपक शाहीले मन्दिर परिषरमा भेला भएका दलितहरुलाई मन्दिर प्रवेशमा रोक लगाएपछि उनीहरुले आपत्ति प्रकट गरेका छन् ।
बडा दसैंको सप्तमीमा फूलपातीको दिन मन्दिरमा बली दिन लगिएका राँगा, बोकासहित गएकाहरुलाई उनीहरुले फिर्ता गरेपछि दलित अगुवाहरु एकजुट भएर आफुहरुमाथी भएको अभद्र व्यवहार विरुद्ध कानुनी जाहेर गर्न वाध्य भएको महिला दलित अगुवा दुर्गा विकले बताइन् ।
पहिले देखिनै मन्दिर प्रवेशमा रोक लगाउने गरिएपनि आपसी सहमति पछि यसपालीदेखि दलितहरुलाई पनि मन्दिर प्रवेश गर्न दिइने भएको थियो ।
तर, अन्त्यमा आएर प्रवेशमा रोक लगाईएको कालीका स्थानका दलीत बासीले वताएका छन् । आज बिहानै गाविसमा बसेको दलित अगुवाहरुको एक छलफलले विज्ञप्ती निकालेर वडा दशै जस्तो महान पर्वमा आफुहरु प्रति जातीय भेदभाव तथ छुवाछुत कसुर ऐन २०६८ विरुद्ध विभेद गरेको औल्याएका छन् ।
कसैले कुनै पनि व्यक्तिलाई प्रथा, परम्परा, धर्म, संस्कृति, रीतिरिवाज, जात, जाति, वंश, समुदाय वा पेशाका आधारमा कुनै पनि सार्वजनीक स्थल, मठ मन्दीरमा दफा बमोजिमको कुनै काम गरे वा गराएमा ऐन वमोजीम कानुनी कारवाहीको व्यवास्था रहेको छ ।

बाहुन र दलितको जमरा एकै ठाउँमा

१५ असोज, नुवाकोट । यस वर्षको बडादसैँको जमरा बेलकोट गाविसको वडा नं ३ मा रहेको निरञ्जना भगवती मन्दिरमा ब्राहृमण, क्षेत्री, मिजार, विश्वकर्माले संयुक्त रूपमा जमरा राखेर उमारिरहेका छन् ।

यस वर्ष मन्दिरमा एक सय ६० परिवारले सामूहिक जमरा राखेका छन् । बेलकोटगढीमा रहेको मन्दिरमा बाहुनदेखि दलितसम्मको जमरा राखिएको पूजा सञ्चालन समितिका अध्यक्ष कालीबहादुर तिवारीले जानकारी दिए । ‘पुस्तौंदेेखिको चलनअनुसार गाउँलेले सामूहिक जमरा राखेका हुन्’ तिवारीले भने-‘जमरा राख्दा यो जात ऊ जात भन्ने चलन छैन ।’

सामूहिक जमरा राख्ने परम्पराले गाउँमा जातीय विभेद कम गराउन भूमिका खेलेको दलित अधिकारकर्मी बद्री मिजारले बताए ।

मन्दिरमा सामूहिक जमरा राख्ने परम्परा पृथ्वीनारायण शाहको पालादेखि रहँदै आएको बुढापाकाहरुले बताउने गरेका छन् । शाहकै पालादेखि मन्दिरमा बडादसैँ र अन्य पर्व पूजा सञ्चालनका लागि गुठीको व्यवस्था गरिएको छ ।

तर आजभोलि गुठी जग्गाबाट कुतबाली उठ्न छाडेपछि पूजा सञ्चालनमा निकै कठिनाई पर्दैआएको गाविसका निवर्तमान गाविस अध्यक्ष वासुदेव कडुवालले बताए

वन्दीहरुलाई फलफुल

असोज १३, रुकुम । 

अभियान खवर 

रुकुम जिल्ला कारगारमा रहेका वन्दीहरुलाई सयुक्त दलित अधिकार मञ्च रुकुमले फलफुल वितरण गरेको ।  विजया दशमी तथा शुभदिपावली २०७१ सालको पावन  अवसरमा जिल्ला कारगारमा रहेका वन्दीहरुलाई फलफुल वितरण गरीएको हो । 

कार्यक्रम सयुक्त दलित अधिकार मञ्चका अध्यक्ष पुर्णवहादुर कसेराको अध्यक्षता र मञ्चका कोषाध्यक्ष गंगाराम चनाराको सचलनमा भएको थियो । कार्यक्रममा  राष्टिय दलित आयोगका अध्यक्ष मानवहादुर नेपालीको प्रमख अतिथ्यमा भएको थियो । कार्यक्रममा नेपाली कांग्रैेसका सचिव भिमवहादुर खड्का, नेपाल राष्टिय दलित मक्त मोर्चाका केन्द्रय सदस्य उपेन्द्रलाल कामी,  नेपाल पत्रकार मञ्चका अध्यक्ष गणेश चिन्तन, दलित अधिकार कर्मी खड्क वस्त्राकार,नेपाल दलित पत्रकार मञ्चका अध्यक्ष प्रविर ददेल, प्रेस युनीयन रुकुमका उपाध्यक्ष आर्दश केसी, प्रेस चौतारी रुकुमका अध्यक्ष सुरेन्द्र खत्री कान्तिकारी पत्रकार संघका सचिव मेगराज खड्का, कान्तिकारी पत्रकार महासंघका अध्यक्ष शेरवहादुर केसी लगायत रुकुम जिल्लामा क्रियाशिल पत्रकारहको उपस्थिती रहेको थियो ।  

चौधरी ग्रुपले रुकुमका पहिरो पिडीतलाई राहत

प्रवीर ददेल 

साउन १९, रुकुम । सिजी फुड नेपाल प्रा.लि. (चौधरी ग्रुप)ले रुकुमका पहिरो पिडीतलाई राहत स्वरुप वाई वाई चाउचाउ प्रदान गरेको छ । चौधरी ग्रुपका राप्ती अञ्चल प्रतिनीधी उदय खड्का र वाई वाई चाउचाउ रुकुमका आधिकारी विक्रेता मोहवीर खड्काले सामुहिक रुपमा रुकुम उद्योग वानिज्य संघलाई पहिरो पिडीतको नाममा वाई वाई चाउचाउ  हस्तारण गरेका छन । रुकुम उद्योग वानिज्य संघ कार्यालयमा क

म्पनी र विक्रेताले २० पेटी चाउचाउ  हस्तारण गरेका छन ।

कम्पनीवाट प्राप्त चाउचाउ जिल्ला दैवीक प्रकोप उद्धार समिती सँग  समन्वय गरी जिल्लाका पहिरो पिडीत परिवारलाई चाउचाउ वितरण गर्ने रुकुम उद्योग वानिज्य संघका अध्यक्ष  वसन्त पुनले जानकारी दिए । 

उनले भने, विशेष गरी रुकुम जिल्लाका स्यालापाखा, चुनवाङ र चौखावाङ गाविसका पहिरो पिडीतलाई चाउचाउ वितरण गरीने छ । 

साउन अन्तीम साता परेको  अवीरल वर्षतका कारण रकुम जिल्लामा २ जनाको मृत्यु, ४ जना घाईते र करीव १ सय २० घरपरिवार पहिरोवाट विस्थापित भएका थिए । कम्पनीले पहिरो पिडीतको लागी  रु ८ हजार रुपैया वरावरको  वितरण गरेको जनाएको छ । रुकुमका पहिरोपिडीतलाई राहत स्वरुप चाउचाउ हस्ताणतरण गरेपछि रुकुमउद्योग वानिज्य संघले चौधरी ग्रुपलाई धन्यवाद पत्र दिएको छ । कार्यक्रमममा रुकुम उद्योग वानिज्य संघका पदाधिकारी, व्यापारी, पत्रकारहरको उपस्थिती रहेको थियो ।  

मनोनित सभासदमा खै त दलित ?

महावीर विश्वकर्मा

भाद्र १८, काठमाण्डौं । 

संविधान सभाको मनोनित सभासदहरुमा दलित समुदायबाट १ जना पनि नपारिएको भन्दै दलित नागरिक समाजले विरोध गरेको छ । आज संविधान सभाको पश्चिमी गेट नेर दलित नागरिक समाजले दिउँसो १ बजेबाट एक घण्टा विरोध कार्यक्रम

मनोनित सभासदमा खै त दलित ?

को आयोजना गरेको हो । उनीहरुले टाउकामा कालो रिबन बानेर विरोध प्रर्दशन गरेका थिए ।

सरकारले केही दिन अघि २६ जनामध्ये १७ जना सभासद मनोनयन गरेको छ । मन्त्री परिषदको वैठकले नेपाली काँग्रेसको तर्फबाट ८ जना, नेकपा एमालेको तर्फबाट ८ जना र राप्रपा नेपालको तर्फबाट १ जना सभासद मनोनयन गरेको हो । नेपाली काँग्रेसको तर्फबाट ९ जनाको नाम पठाएपनि रुक्मिणी कोइरालाको नाम समानुपातिक सूचीमा रहेको कारण हटाउनुपरेको थियो । मनोनित हुने सभासदहरुको संख्या बाँडफाँड वैज्ञानिक नभएको भन्दै प्रमुख प्रतिपक्षी एकीकृत माओवादी र तराई केन्द्रित दलहरुले भने आफ्नो तर्फबाट नाम नपठाएको बताएका छन् ।

मनोनित हुने २६ सभासदमा दलित समुदायबाट पनि समावेश गराइनुपर्ने माग सहित यसअघि दलित नागरिक समाज, राजनीतिक दलका दलित भातृ संगठन लगायतले प्रमुख दललाई ज्ञापन पत्र समेत बुझाएको थियो ।

माफीमा मिल्यो जातीय छुवाछूतको विवाद

पाल्पा, भदौ १६ – जातीय छुवाछूतको विवादमा विद्युत् प्राधिकरण पाल्पाका प्रमुख र सुपरभाइजरले सार्वजनिक रुपमा माफी मागेपछि घटना मिलापत्रमा टुङ्गिएको छ ।

विद्युत् प्राधिकरण पाल्पा शाखाका प्रमुख नवलकिशोर गोहित र सुपरभाइजर कृष्ण रायमाझीले सोमबार बिहान ८ बजे माफी मागेपछि विद्युत् कार्यालयको विवाद हल भएको हो ।

दलित अधिकारका लागि साझा अभियान पाल्पाका अध्यक्ष तीर्थप्रसाद गौतमले आरोपितले गल्ती स्वीकार गरी माफी माग्ने विषयमा पीडित देवी नेपाली सहमत भएपछिमिलापत्र भएको हो ।

विद्युत् कार्यालयमा जिल्लाका गोहित र रायमाझीले माफी मागेपछि पीडितले जिल्ला प्रहरी कार्यालय पाल्पामा दिएको उजुरी फिर्ता लिएका छन् ।

प्राधिकरणमा भदौ ११ गते पाल्पा जिल्ला रुक्से गाविस–५ की देवी नेपाली र तानसेनकी राजकुमारी दमनीले आफूहरुलाई कोठाबाट बाहिर पठाएर दर खुवाएको भन्दै उनीहरुले जिल्ला प्रहरी कार्यालय पाल्पामा उजुरी गरेका थिए ।

विद्युत् कार्यालयमा सर्वपक्षीय बैठकले दोषीले सार्वजनिक माफी माग्ने, पाल्पा जिल्लामा जातीय छुवाछूत अन्त्य गर्ने, पीडितलाई कुनै पनि किसिमका मानसिक दबाब नदिने गरी सहमति भएको अधिकारकर्मीको भनाइ छ ।

प्रमुख गोहित र सुपरभाइजर रायमाझीलाई छुवाछूतको घटनामा दोषी देखाएर उजुरी परेपछि जिल्लाका राजनीतिक दलसँग प्रमुख गोहितले घटना मिलाइदिन गुहार्दै आएका थिए ।

दलित कर्मचारीलाई बाहिर निकालेर दर खुवायो

पाल्पा, भदौ ११ – विद्युत् प्राधिकरण पाल्पाद्वारा तीजको अवसरमा आयोजित दर खाने कार्यक्रममा दुई दलित महिला कर्मचारीलाई ढोकाबाट बाहिर निकालेर खीर खुवाइएको छ । प्राधिकरण पाल्पा शाखाले महिला कर्मचारीलाई तीजको अवसरमा दर खुवाउने कार्यक्रममा दुई दलित महिलालाई कार्यालय प्रमुखको निवास कक्षबाट बाहिर निकालेर दर खुवाइएको पीडितको गुनासो छ । विद्युत् प्राधिकरण कार्यालय पाल्पा शाखा सुपरभाइजर कृष्ण रायमाझीले कार्यालयका दुई सहयोगी देवी नेपाली र रामकुमारी दमाइकीलाई तपाइँहरूले ढोकाबाट बाहिर जानुहोस् यहाँ त सरहरू बस्न प–यो भनेर बाहिर जुत्ता राख्ने ठाउँमा पठाएर छुवाछूतजन्य व्यवहार गरेको पीडित देवी नेपालीले बताए । यता आरोपित कृष्ण रायमाझीले बस्ने कुर्चीको अभावमा उहाँहरूलाई बाहिर पठाएको दाबी गर्नुभयो । छुवाछूतका आधारमा आफूले त्यस्तो व्यवहार नगरेको रायमाझीले दाबी गरे पनि पीडित महिला नेपाली आफूमाथि जातभातका आधारमा छुवाछूत गरेको बताए । कार्यालय प्रमुख नवलकिशोर रोहितले महिला दलित कर्मचारीलाई जातीय आधारमा बाहिर पाउने नियत नभएको जिकीर गरे ।

इनार र धारा छुनसमेत पाउँदैनन् डोम समुदाय

पैसा दिएर पानी भर्न लगाउनुपर्छ

सिराहा : लालपुरका डोम (मल्लिक) परिवारले अझै पनि पानी भर्न धारा र इनार प्रयोग गर्न पाउँदैनन्। कसैले दया गरेर भरिदिए मात्रै उनीहरूले पानी पाउँछन्। गाउँकै देवनाथ साहको इनारमा राखेको मोटरबाट दयामायाले पानी पाउने गरेको लालपुर १ का दुर्गी मल्लिकले बताए। उनले भने, ‘साहका परिवारले पानी भरिदिनुहुन्छ। त्यही पानीले काम चलाउँदै आएका छौं। त्यहाँ पनि हामीले इनार र मोटर भने छुन पाउँदैनौं।’

पानी दिएबापत महिनाको दुई सय ५० रुपैयाँ साहलाई बुझाउने गरेको दुर्गीले बताए। उनले भने, ‘घरनजिक अर्को इनार भए पनि हामीले त्यहाँबाट पानी तान्न पाउँदैनौं। इनारवरपर कोही ‘माथिल्लो’ जातका भए पानी भरिदिन अनुरोध गर्छौं, नभए ‘ठूला’ जातका केटाकेटीलाई पाँचदस रुपैयाँ दिएर पानी भर्न लगाउँछौं।’

पाँच वर्षअघिसम्म दहको पानी पिउँदै आएका डोम परिवारका सदस्यहरूलाई २०५५ सालमा फन्ड बोर्ड काठमाडौंले इनार दिएपछि त्यही इनारको पानी प्रयोग गर्दै आएका थिए। तर दुई वर्षदेखि इनारको पानी पनि सुकेपछि समस्या झेल्नुपरेको उनीहरूले बताए।

त्यसैगरी लालपुर ४ का धनेशर मल्लिकका परिवारले पनि यस्तै समस्या भोग्दै आएका छन्। उनको आफ्नै आँगनमा इनार थियो तर अहिले इनार सुकेपछि पानीको समस्या झेल्नुपरेको छ। इनार सुकेपछि गाउँका अरू इनारमा गएर कसैले भरिदिएमात्र आफूले पानी पाउने धनेशरले बताए। उनले भने, ‘अरूतिर केके भइसक्यो तर हामी यो ठाउँमा इनार छुनसम्म पाउँदैनौं। हाम्रो समस्या कसले सुनिदिने?’

‘अहिले खानेपानीको धारा घरमै जडान गरेको छु’, धनेशरले भने, ‘तर कहिलेकहीं धारामा पानी नआउँदा एक भाँडो पानी कसले भरिदेला भनेर बस्नुपर्ने बाध्यता छ।’ धनेशरको परिवारले पनि आफ्नो घरको इनार र धाराबाहेक गाउँको कसैको इनार र धारा छुन पाउँदैनन्।

उनले भने, ‘चारपाँच वर्षअघि पानी भर्दा इनार छोएको निहुँमा बुबालाई गाउँलेले पाता कसेर कुटपिट गरी जरिबाना गरेपछि इनार र धारा छुने हिम्मत आएन।’ यता अयोध्यानगरका कामेश्‍वर मल्लिकले भने आफ्नो गाउँमा सँगै पानी भर्न नपाए पनि पालो कुरेर इनारमा पानी भर्न दिने गरेको बताए। उनले भने, ‘हाम्रो गाउँमा पनि पहिला यस्तै थियो। छलफलपछि अहिले इनारमा आफैंलाई पानी भर्न दिने गरिएको छ।’

सिराहामा अल्पसंख्यक मल्लिकको जनसंख्या करिब तीन हजार छ। उनीहरू सबैले यो समस्या झेल्दै आएको मरिकका अगुवा रामचन्द्र मरिकले बताए। उनका अनुसार सिराहामात्र हैन, तराईमा रहेका सबै मल्लिकले यो समस्या झेलिरहेका छन्।

उनले भने, ‘जुनसुकै व्यवस्था आए पनि दलितमा अति पिछडिएका मरिकले पिउने पानी भर्नसमेत पाउँदैनन्।’ मरिकले समाजमा आत्मसम्मानपूर्वक घुलमिल हुने स्थिति अझै बनेको छैन। गाउँमै भएको खानेपानीको स्रोत सार्वजनिक इनार उपभोग गर्न पाएमात्र छुवाछूत हटेको मान्‍न सकिने उनले बताए।

दलित अधिकारका लागि संघर्षरत अधिकारकर्मी विनोद बिसुन्केले भने, ‘दुर्गी र उनको परिवारले पोखरीको फोहोर पानी पिएको देखेर गैससले इनार त बनाइदियो। तर दुर्गी नेपाल राज्यको संविधान, प्रचालित कानुन र अन्तर्राष्ट्रिय कानुनले प्रदान गरेको अधिकार समान हुन पाउने र आत्मसम्मान पाउने हकबाट वञ्‍चित छिन्।’

दलितमध्ये पनि तराईमा डोम जातिलाई बढी अछूत मानिन्छ। सिराहा र सप्तरीमा मात्र करिब सात सय परिवार डोमको बसोबास छ।

(source:annapurnapost.com)

दलित विद्यार्थीको आधा छात्रवृत्ति शिक्षकले खाए

८ भदौ, भोजपुर । जिल्लाको आम्तेक गाउा विकास समितिस्थित लक्ष्मी निम्न माध्यमिक विद्यालयका विद्यार्थीलाई जिल्ला शिक्षा कार्यालयले पठाएको छात्रवृत्ति शिक्षकले खाइदिएका छन् ।

जिल्ला शिक्षा कार्यालयले दलित विद्यार्थीका लागि पठाएको प्रतिव्यक्ति ४ सय रुपैयाा छात्रवृत्तिबाट २ सय रुपैयाा शिक्षकले खाइदिएका हुन् ।

विद्यालय प्रशासनले दलित विद्यार्थीलाई २ सय रुपैयाा दिएर ४ सय रुपैयाँको भरपाई जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा पठाएको हो । जिल्ला शिक्षा कार्यालय भोजपुरले २४ जना दलित समुदायका विद्यार्थीका प्रतिविद्यार्थी ४ सयका दरले ९ हजार ६ सय रुपैयाँ पठाएका थियो । जसमा ४ हजार ८ सय रुपैयाँमात्र वितरण गरेर बााकी रकम शिक्षकले खाएका हुन् ।

प्रधानाध्यापक शेरबहादुर राईले दलित समुदायका विद्यार्थीलाई विद्यायलमा निरन्तर उपस्थित गराउन आधा मात्र छात्रवृत्ति दिएको दाबी गरे । बाँकी रकम पुसमा हुने विद्यालयकोे वाषिर्कोत्सवमा वितरण गरिने उनको जिकिर थियो ।

जिल्ला शिक्षा अधिकारी वसन्त कोइरालाले पठाए जति सबै छात्रवृत्ति वितरण गरिनुपर्ने बताउँदै अनियमितता गरेको भेटिए छानविन गरी कारबाही गर्ने बताए ।  त्यसैगरी च्याङ्गे्र गाविसस्थित औलिया प्राविले दलित समुदायका विद्यार्थीलाई तोकिए भन्दा कम रकम वितरण गरेको छ । छात्रृवत्ति रकम ४ सय वितरण नगरी ३ सय ३१ रुपैयाँ मात्र वितरण भेटिएको हो ।

डेरावालको जात सोध्दा घरबेटी प्रहरीको फन्दामा, पैसा तिर्दा पनि दलित युवतीले डेरा पाइनन्

२ भदौ, काठमाडौं । तपाईको घरमा कसलाई भाडामा राख्ने वा नराख्ने अधिकार तपाईलाई नै छ । तर, कोठा दिइसकेपछि जात सोधेर ‘डेरा नदिने’ भन्नुभयो भने जेल जानुपर्ने हुन सक्छ । काठमाडौंको मध्य बानेश्वरका एक घरमालिक अहिले यस्तै फन्दामा परेका छन् ।

आफ्नो घरको एउटा कोठा भाडामा दिन राजी भएर एक महिनाको भाडावापत ३ हजार रुपैयाँसमेत लिइसकेका कृष्ण थापाको परिवारले डेरावाल युवती दलित भएकै कारण ‘हुँदैन’ भनेपछि पीडित युवती कानुनी लडाइँमा उत्रिएकी छन् ।

सामान्य महिला थिइन् भने उनी कथित ‘तल्लो जात’को पीडा बोकेर फर्किन्थिन् होला । तर, यो घटनामा पीडित युवती पत्रकार हुन् । पत्रकार पनि सरकारी सञ्चारमाध्यम रेडियो नेपालकी समाचारवाचिका कमला रसाइली ।

कानुनको सहारा

उनले यो घटना आफूलाई मात्र परेको भनेर सहनुभन्दा बाहिर ल्याएर कारवाही गराउँदा भोलिदेखि अरु घरबेटीहरु छुवाछुतप्रति सचेत होउन् भन्ने सोचेकी छन् । उनले डेरा बस्न नदिने घरबेटीविरुद्ध तीनकुने प्रहरीवृत्तमा मौखिक जाहेरी दिएकी छन् ।

कमलाको लिखित जाहेरी पनि तयार छ । प्रहरीले लिखित जाहेरी लिनुअघि पीडक भनिएका घरबेटीलाई कार्यालयमा झिकाएको छ । डीएसपी रमेश तामाङले बोलाउँदा नआए पक्राउ गर्ने चेतावनी दिएपछि थापालेे प्रहरी वृत्तमा आउने बताएका छन् । थापा आएपछि लिखित जाहेरी लिएर प्रक्रिया अघि बढाइने उनले बताए ।

‘मेरो यो लडाइँ एक घरबेटीविरुद्ध होइन, कथित दलित जाति भएकै कारण डेरा नपाउने र डेराबाट निकालिने विकृति विरुद्धको पाइला हो’ कमलाले अनलाइनखबरसँग भनिन् । उनीसँग माफी मगाएर मेलमिलाप गर्ने वा कानुनी लडाइँ लड्ने दुबै विकल्प छन् ।

कमलाले जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत (कसुर र सजाय) ऐन ०६८ अनुरुप घरवेटी कृष्ण थापा र उनकी पत्नीमाथि हदैसम्मको कारवाही र क्षतिपूर्तिको माग गरेकी छन् । साथै घरभाडा वापत दिएको रकम फिर्ताको माग गरेकी छन् ।

घटना कसरी भयो ?

रामेछापको तिल्पुङकी स्थायी बासिन्दा कमला रसाइली काठमाडौं आएप्छि ललितपुरको कुम्भेश्वरमा बस्दै थिइन् । उनले ६ महिना लगाएर एकजना साथीमार्फत मध्य बानेश्वरमा कोठा पाइन् । महिनामा ३ हजार भाडा तिर्ने गरी कोठा भाडामा लिइन् । र, भदौ १ गतेदेखि बस्ने गरी भदौको अगि्रम भाडासमेत दिइन् ।

जब डेरा सर्ने बेला भयो, घरबेटीले सोधे -नानी कोठा त दिइयो, रेडियोमा काम गर्ने मान्छेलाई दिँदा खुसी लागेको छ, जात चाहिँ के पर्‍यो कुुन्नि ? कमलाले सहजरुपमा आफू रसाइली हुँ भनिन् ।

‘यो रसाइली भनेको कुन जाति हो ?’ घरबेटीको प्रश्नमा उनले सिधै बताइन्-हामी दलित हौं । त्यसपछि भड्किएकी घरबेटी आमैले ‘पानी नचल्ने जातलाई हामी डेरा दिदैनौं, हामीले दमै कामीलाई डेरा दिने गरेको छैन’ भन्दै पूजाआजा गर्दा समस्या पर्ने र पानी छोइछाइ हुने बताउँदै डेरा दिन अस्वीकार गरिन् ।

किन यस्तो गर्नुपर्‍यो ?

आफूले देशमा गणतन्त्र आइसकेको, जातिपाति नभएको र जातीय भेदभाव र छुवाछुत दण्डनीय अपराध हो भन्दा पनि घरबेटीले आफूमाथि अपमान गर्न नछाडेको कमलाले बताइन् । ‘त्यसपछि अब मैले पनि सहेँ भने जातीय भेदभावविरुद्धको अभियान भाषणमा मात्र सीमित हुन्छ भनेर यो कदम उठाएकी हुँ’ उनले भनिन् ।

आफ्नो उद्देश्य कुनै एक घरबेटीलाई कारवाही गराउने भन्दा पनि यस्तो मानसिकता बोकेका लाखौं मान्छेलाई सचेत गराउनु रहेको कमलाले बताइन् । ‘अरुले यो घटनाबाट पाठ सिकेर जातीय भेदभाव नगरुन् भन्ने मात्रै मेरो चाहना हो’ कमलाले भनिन् ।

घरबेटीको दाबी

जातीय भेदभावलाई सामान्य सम्झिएका घरबेटी कृष्ण थापा आफूविरुद्ध कमला कानुनी लडाइमा उत्रिएपछि फन्दामा परेका छन् । उनी अहिले आफूले दलित भएकै कारण डेरा नदिएको भन्ने आरोप अस्वीकार गर्दैछन् ।

‘अर्कै भाइ बस्ने भएकाले दिन नसकिएको’ दाबी उनले गरेका छन् । तर, अर्कै भाइलाई दिएको भए उनले किन कमलासँग एक महिनाको भाडा समेत लिएर भदौ १ देखिको सम्झौता गरे ? यो प्रश्नको जवाफ उनले दिन सकेनन् ।

त्यसो त काठमाडौंमा दलित भएकै कारण डेरा नपाउने समस्या कमलाले मात्रै होइन, अन्य धेरैले व्यहोर्दै आएको समस्या हो । काठमाडौंमा उसै पनि डेरा पाउन कठिन छ, त्यसमा पनि दलित समुदायका मानिसहरुमाथि डेरामा ठूलो विभेद हुँदै आएको सो समुदायका मानिसहरु बताउँछन् ।

माफी मागे घरबेटीले

यसैबीच घरबेटी कृष्ण थापा र लक्ष्मी थापाले महानगरीय प्रहरी वृत्तको कार्यालय तीनकुनेमा पुगेर आफूहरुबाट गम्भिर गल्ती भएको भन्दै माफी मागेपछि लिखित कागज गराएर कमलाले माफी दिएकी छन् । ‘मेरो उद्देश्य उनीहरुलाई जेल पठाउन थिएन, यस्ता घटना नहुन् भनेर उनीहरु जस्तालाई सचेत गराउने हो’ उनले भनिन् ।

 प्रहरीले लिखित कागज गराएर आइन्दा कसैमाथि पनि जातीय भेदभाव नगर्ने व्यहोरामा सही गराई कमलाको अनुमतिमा छाडिदिएको प्रहरी स्रोतले जनाएको छ । कमला रसाईलीबाट भाडा बापत लिएको ३ हजार रुपैयाँ उनीहरुले फिर्ता गरेका छन् । 

- See more at: http://www.onlinekhabar.com/2014/08/180547/#sthash.Jv9G8pNl.dpuf
,

छुट्टै आरक्षण माग्दै दलित महिला

टेकेन्द्र बस्याल
बाँके, साउन २१ ।
सरकारी कार्यालयले प्रदान गर्ने सेवा सुविधा दलित महिलामैत्री नभएको भन्दै जिल्लामा दलित महिलाले सरकारी कार्यालयमा छलफल सुरु गरेका छन् । कार्यालयले प्रदान गर्ने आरक्षणमुखी सेवा सुविधामा दलित महिला अटाउन नसकेको भन्दै उनीहरुले विशेष व्यवस्थाको माग राखेका छन् । विकासे र जनतासंग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने कार्यालयका सेवा सुविधा, आरक्षणको बाँडफाडको अवस्था अध्ययन गर्दै उनीहरुले दलित महिलाका लागि छुट्टै आरक्षण हुनुपर्ने अडान राखेका छन् ।

दलित महिला संघको अगुवाईमा उच्च मावि शिक्षा परिषद् र क्षेत्रीय सिटिभिटी कार्यालयमा पुगेर उनीहरुले महिला र दलितभित्र आफूहरु नअटाएको भन्दै दलित महिलामैत्री आरक्षणको माग राखे । दलित महिला संघ जिल्ला अध्यक्ष निर्मला सुनारले सरकारी कार्यालयका सेवा सुविधामा दलित कोटामा दलित पुरुष र महिलाको कोटामा अन्य जातीका महिलाले मात्र अवसर पाएको भन्दै अव आरक्षण तोक्नुपर्ने माग राखिन् । ‘कुल जनसख्याको आठ प्रतिशत दलित महिला छन्,’ उनले भनिन्,‘ दलित महिलाका आठ प्रतिशत आरक्षण तोकेर कार्यालयले प्रदान गनुपर्छ ।’ दलित महिलाहरुले एक बर्षयता जिल्लाका सरकारी कार्यालयमा दलित महिलाका लागि छुट्टै आरक्षणका लागि बहस सुरु गरेका छन् ।

दलित महिला अगुवा मीना विकले दलित महिलाका लागि छुट्टै आरक्षणको व्यवस्था नहुँदासम्म आँफूहरुको पहुँच नपुग्ने भनिन् । छलफलमा उच्च माध्यामिक शिक्षा परिषद् कोहलपुरका प्रमुख हरिशरण वाग्लेले आफूहरुले प्रदान गर्ने सेवा भनेको उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि छात्रवृत्ति मात्र रहेको भन्दै सबैको सहभागीता बनाईएको जनाए । सिटिभिटी क्षेत्रीय कार्यालय कोहलपुरका उपनिर्देशक प्रेम प्रसाद पोखरेलले कार्यालय अन्तर्गत प्राविधिक कलेज र छोटा अवधिका तालिममा ४० प्रतिशत सुविधा दलित आरक्षण रहेकोले दलित महिला पनि अटाएको दावी गरे । छलफलमा दलित महिलाहरुको कार्यालयका सूचना प्रवाह गर्ने कार्य प्रभावकारी नभएको गुनासो गरे ।

सुर्खेतका ५३ जोडीलाई प्रोत्साहन भत्ता

प्रतिमा परियार
सुर्खेत, २७ साउन ।
नेपाल सरकारले जातीय विभेद हटाउन अन्तरजातीय विवाहलाई प्रोत्साहन गर्ने नीति अम्लम्बन गरेपछि हालसम्म सुर्खेतमा ५३ जोडीले प्रोत्साहन भत्ता पाएका छन् । सरकारले दलित र गैरदलितबीच विवाह गर्नेलाई प्रोत्साहन स्वरुप भत्ता प्रदान गर्न थालेपछि हालसम्म जिल्लाका ५३ दम्पत्तीले सो भत्ता बुझेका हुन् ।

दलित र गैरदलितबीचको जातीय विभेद हटाउन २०६७/६८ देखि सरकारले प्रोत्साहन रकम दिने निर्णय गरेको थियो । अन्तरजातीय विवाह गर्ने दम्पतीको नाममा संयुक्तरुपमा खाता खोली प्रति जोडी एक लाखका दरले प्रोत्साहन रकम उपलब्ध गराउँदै आएको भएपनि विगत दुई वर्षदेखि सरकारले प्रोत्साहन रकम उपलब्ध गराउन सकेको थिएन् ।

तर, यस वर्षमा भने १३ जोडीलाई प्रोत्साहन भत्ता वितरण गरिएको जिल्ला प्रशासन कार्यालयले जनाएको छ । दुई वर्षअघि प्रोत्साहन रकमका लागि कार्यालयमा निवेदन दिएका १२ र आर्थिक वर्ष २०७०/०७१ मा निवेदन दिएका एक जोडी गरी कुल १३ जोडीलाई कार्यालयले बैैंक खातामार्फत १३ लाख रुपैयाँ प्रोत्साहन रकम उपलब्ध गराएको हो ।

प्रोत्साहन रकमका लागि आव २०६८/०६९ मा आवेदन गर्ने सात जोडी, आव २०६९/०७० मा पाँच जोडी र आव २०७०/०७१ मा आवेदन गर्ने एक जोडीलाई रकम उपलब्ध गराइएको कार्यालयका सामाजिक शाखाका खरिदार खिमा पौडेलले जनाईन् । उनले जिल्लामा बढी अन्तरजातीय विवाह हुने गरेपनि सरकारले दुई वर्ष यता निरन्तरता दिन नसकेपछि निवेदन दिनेको संख्या घटेको बताईन् । उनका अनुसार प्रोत्साहन दिने कार्यक्रम लागू भएको आर्थिक वर्ष २०६७/०६८ मा ४० जोडीले निवेदन दिएका थिए । सो आवमा निवेदन दिएका सबैलाई प्रति जोडी एक लाखका दरले ४० लाख रुपैयाँ प्रोत्साहन भत्ता वितरण गरिएको थियो ।

सामूहिक बलात्कारका आरोपीलाई कारबाहीको माग गर्दै महिला आन्दोलित

रुकुम, श्रावण २६ । नेपालगञ्जस्थित बसपार्कमा एक किशोरीमाथि भएको सामूहिक बलात्कारका आरोपीहरुलाई कारबाहीको माग गर्दै रुकुमका महिलाहरु आन्दोलित भएका छन् । अन्तरपार्टी महिला सञ्जालले गत श्रावण २१ गते नेपालगञ्जस्थित बसपार्कमा रोकिराखेको बसमा किशोरीलाई बलात्कार गरिएको घटनाका दोषीहरुलाई तत्काल कारबाही गर्न माग गरेको हो ।

घटना भएको लामो समय बितिसक्दा पनि घटनाका संलग्न केही अभियुक्तहरुलाई मात्रै पक्राउ गरेको र बाँकीलाई पक्रन ढिलाइ गरेको भन्दै महिलाहरुले आज जिल्ला प्रशासन कार्यालय रुकुम र यातायात व्यवसायीको कार्यालमा धर्ना दिएका हुन् ।